Kalkulator rozgrzanego samochodu

Wyobraź sobie letni niedzielny dzień. Wstajesz rano, idziesz do parku, by odpocząć po pracowitym tygodniu, a po kilku leniwych godzinach postanawiasz wrócić do domu. Otwierasz samochód i nagle zaczynasz żałować swojej decyzji - wnętrze pojazdu osiągnęło chyba temperaturę Słońca! Siedzenia stały się gorące niczym płynna lawa i ciężko nawet pomyśleć o złapaniu w ręce kierownicy. Przeprowadzono wiele badań, w których stwierdzono, że nawet w czasie chłodniejszych dni temperatura wewnątrz zamkniętego samochodu może błyskawicznie przekroczyć 50°C. Jak pokażemy później, nieruchomy pojazd zmienia się dosłownie w rozpalony piekarnik! W czasie upałów wiele rzeczy, w tym urządzenia elektroniczne, leki albo jedzenie może zostać nieodwracalnie zniszczone pod wpływem wysokiej temperatury.

Co jednak ważniejsze, pozostawiając zwierzęta lub ludzi w zamkniętych samochodach, narażamy ich na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub nawet życia. Zgodnie z zbieranymi przez długie lata danymi statystycznymi, w gorących samochodach w samych Stanach Zjednoczonych umiera około 40 dzieci rocznie. Ponadto, ponad 50% z nich ma mniej niż dwa lata! Największe żniwa w ciągu ostatnich dwudziestu lat zebrał ostatni rok (2018), kiedy to zmarło 53 dzieci, a w 2019 roku wskutek udaru cieplnego zginęło już 34 dzieci (dane na sierpień 2019). Jak się okazuje nie jest to jedynie problem USA! W Polsce we Wrocławiu (czerwiec 2019) kilka minut dzieliło od śmierci 7-letniego chłopca, który usnął pozostawiony w samochodzie przez swojego ojca na czas zakupów. Poświęć chwilę na głębsze poznanie tego tematu razem z naszym kalkulatorem rozgrzanego samochodu i bądź świadomy zagrożeń związanych z wysoką temperaturą!

Globalne ocieplenie jest faktem i wszyscy musimy zmagać się z konsekwencjami zwiększonych temperatur. Szczególną uwagę powinniśmy zwracać na niemowlęta, dzieci, ciężarne kobiety i ludzi starszych, ponieważ to właśnie oni są najbardziej narażeni podczas upalnych dni, zgodnie z publikacją Zdrowotne skutki ciepła – kto jest najbardziej narażony? australijskiego rządowego Wydziału Zdrowia.

Certyfikowany meteorolog, Jan Null, od pewnego czasu stale śledzi i aktualizuje doniesienia o śmierci dzieci w USA wskutek udaru cieplnego w pojazdach. Okazuje się, że pomiędzy rokiem 1998 a sierpniem 2019, aż 834 dzieci umarło w zamkniętych rozgrzanych samochodach, a prawdopodobnie o wiele więcej znalazło się na krawędzi życia. Warto dodać, że jedynie 18.9% dzieci zostało świadomie pozostawionych przez swoich opiekunów. O większości z nich (54%) po prostu zapomniano, a 26.3% dzieci samo uzyskało dostęp do samochodu bez wiedzy opiekunów. Poniżej znajdują się najnowsze opisy aktów zgonów ze strony Jana Nulla. Czy nie brzmią one jak coś co może się przydarzyć każdemu? Czy Twoje dziecko na pewno nie jest narażone na takie ryzyko?

• 2. lipca 2019, Galveston w Teksasie, temperatura powietrza 34°C - "Koło godziny 11.00 przed południem jeden z rodziców dotarł do pracy w meksykańskiej restauracji, pozostawiając swoje dziecko w samochodzie. Wrócił dopiero po godzinie 16.00 znajdując swoją pociechę nieprzytomną w gorącym samochodzie na zewnątrz restauracji." - roczny chłopiec zmarł.
• 8. czerwca 2019, Butler County w Kansas: 30°C - "Gdy matka dotarła ze swoją córką do domu, poczuła się ospała i weszła do środka, by uciąć krótką drzemkę. Po zdaniu sobie sprawy, że pozostawiła dziecko w samochodzie, matka pospieszyła do pojazdu i znalazła nieprzytomne dziecko, które już jednak nie oddychało." - 3-miesięczna dziewczynka zmarła.
• 22. maja 2019, Blythewood w Karolinie Południowej: 31°C - "Chłopiec Zion odwiedzał z rodziną innych członków rodziny w mieście. Jego matka rozpoczęła poszukiwania krótko po tym jak stwierdzono, że gdzieś zniknął. Zion został znaleziony nieprzytomny z tyłu rodzinnego samochodu. Rodzina sądzi, że chłopiec wyszedł z domu tylnymi drzwiami i przez przypadek zamknął się w samochodzie" - 4-letni chłopiec zmarł.
• 6. maja 2019, Lakewood Township w New Jersey: 21°C - "Matka dziewczynki próbowała zabrać ją do żłobka, ale dziecko nie chciało wejść do środka, więc cała rodzina wróciła razem do domu. W tym momencie doszło do nieporozumienia pomiędzy rodzicami, kto przeniesie córkę do środka. Dziecko zostało zostawione w samochodzie." - prawie 2-letnia dziewczynka zmarła.

Należy podkreślić, że nie są to odosobnione przypadki i można znaleźć o wiele więcej przykładów podobnych tragedii. Niebezpieczeństwo związane z zamknięciem w gorących samochodach jest więc rzeczywiste i nie powinno być bagatelizowane, nawet jeśli na zewnątrz jest "tylko" 20°C - tak jak w ostatnim wspomnianym przypadku śmierci dziecka. Również w Polsce zdarzają się podobne sytuacje. W Piekarach Śląskich rodzice pozostawili 3-letnie dziecko i psa w rozgrzanym samochodzie, a sami wybrali się na zakupy. W Garwolinie matka 4-letniego niepełnosprawnego dziecka pozostawiła je na czas mszy świętej w zamkniętym pojeździe, a w Nowym Targu znaleziono w gorącym samochodzie kilkuletnie dzieci, podczas gdy matka była w sklepie a ojciec "wyskoczył na papierosa". We wszystkich przypadkach nie obyło się bez interwencji policji, ale na szczęście dzieciom nic się nie stało. Mniej szczęścia miała 3-letnia Oliwia z Rybnika, która zmarła pozostawiona nieświadomie przez swojego ojca na kilka godzin w samochodzie przed jego pracą. Ile jest jeszcze podobnych, ale nienagłośnionych przypadków? W ilu z nich doszło ostatecznie do tragedii?

Istnieje wiele prac naukowych dotyczących niebezpieczeństwa pozostawiania dzieci i zwierząt w upalne dni w zaparkowanych samochodach. Wszyscy autorzy zgadzają się jednogłośnie, że temperatura w środku samochododu może szybko stać się nawet o 20°C wyższa niż temperatura otoczenia, nawet podczas względnie chłodnych i pochmurnych dni. Andrew Grundstein z Uniwersytetu Georgii jest światowej sławy ekspertem ds. klimatologii i ludzkiego zdrowia, na którego koncie znajduje się wiele publikacji. W jednej z nich gruntownie badał maksymalne temperatury wewnątrz samochodów w różnych warunkach meteorologicznych i opracował dwa proste modele przewidujące wzrost temperatury w samochodzie (opierające się na mocy promieniowania słonecznego oraz stopniu pokrycia nieba przez chmury), które mogą być stosowane wymiennie.

By zrozumieć jak niebezpieczne mogą być wysokie temperatury, można odnieść się do terminologii stosowanej przez Narodową Służbę Pogodową (NWS - National Weather Service), organizację działającą na terenie Stanów Zjednoczonych, która przewiduje i ostrzega mieszkańców USA przed zagrożeniami pogodowymi. Działa ona podobnie do polskiego Rządowego Centrum Bezpieczeństwa RCB, który od pewnego czasu informuje nas o wszelkich niebezpieczeństwach pogodowych za pomocą wiadomości SMS. Słowniczek NWS wyróżnia dwa ostrzeżenia w zależności od wartości wskaźnika cieplnego (łączy on temperaturę i względną wilgotności powietrza, by określić odczuwalną temperaturę):

• "Heat advisory" - ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem zwiększonej temperatury, gdy odczuwalna temperatura jest pomiędzy 40.5°C a 46°C przez mniej niż 3 godziny. Przy takich warunkach ludzie mogą dotkliwie odczuwać gorąco, co często przekłada się na zwiększoną liczbę wizyt w oddziałach ratunkowych.

• "Excessive heat warning" - poważne zagrożenie życia zbyt dużą temperaturą. Ostrzeżenie to ma miejsce, gdy odczuwalna temperatura jest pomiędzy 40.5°C a 46°C dłużej niż 3 godziny, lub gdy odczuwalna temperatura jest większa niż 46°C (niezależnie od czasu). Ludzie znajdują się wtedy w poważnym niebezpieczeństwie, a śmiertelność zaczyna szybko rosnąć.

Jeśli ostrzeżenia ekspertów dalej nie są wystarczające, by przekonać o istotności tego zagrożenia, warto obejrzeć poniższy film, w którym zwykły samochód dosłownie wykorzystano jako piekarnik. Znany australijski szef kuchni Matt Moran nie tylko upiekł, ale nawet lekko przypalił schab z jagnięciny w ciągu około jednej i pół godziny korzystając jedynie ze swojego samochodu postawionego pod promieniami słońca. Ciężko sobie wyobrazić, że mogłoby tam być dziecko albo psiak!

Dlaczego wnętrze samochodu staje się tak w ogóle gorętsze niż otoczenie? Krótko mówiąc, wynika to z efektu cieplarnianego występującego w zamkniętych przestrzeniach, tego samego, który jest główną przyczyną globalnego ocieplenia. Okna samochodu pełnią funkcję podobną do ziemskiej atmosfery. Z jednej strony są one niemal przezroczyste dla promieniowania świetlnego (które zawiera głównie krótkie długości fal), ale z drugiej strony zapobiegają ucieczce promieniowania termicznego (długie fale). Promieniowanie słoneczne przechodzi przez okna i podgrzewa wewnętrzne elementy pojazdu takie jak deska rozdzielcza, siedzenia albo podłoga. Następnie te same elementy emitują promieniowanie termiczne, które jest jednak blokowane przez szyby samochodowe przy próbie opuszczenia pojazdu. Generowane promieniowanie cieplne jest więc efektywnie uwięzione w samochodzie i powoduje intensywny wzrost temperatury wnętrza.

Efekt cieplarniany został eksperymentalnie przeanalizowany podczas pewnego lata przez Andrew Grundstein'a w artykule badającym ryzyko udaru cieplnego u dzieci w pojazdach silnikowych. Wykorzystując zebrane dane pomiarowe i odpowiednie symulacje, był on w stanie stworzyć przystępną tabelę opisującą szybkość zmian temperatury w pojeździe dla dni z różnymi temperaturami powietrza. Swoją cegiełkę dodała również organizacja motoryzacyjna Royal Automobile Club of Queensland Limited (RACQ), która przeprowadziła kilka testów zawartych w Cars Survey, w których mierzono temperatury wewnątrz samochodów pod wpływem wielu parametrów atmosferycznych i technicznych. Wywnioskowali oni, że:

• Pozostawianie dzieci w pojeździe bez nadzoru w upalne dni zawsze będzie ryzykowne, nawet jeśli wychodzimy na "krótką chwilę";
• Wnętrza samochodów pokrytych ciemnymi kolorami nagrzewają się szybciej w porównaniu jasnych karoserii, jednak tylko nieznacznie;
• Osłona przeciwsłoneczna oraz barwione szyby mogę nieznacznie zmniejszyć szybkość wzrostu temperatury, ale końcowa temperatura pozostaje niemal identyczna;
• Pozostawienie uchylonych okien pomaga obniżyć temperaturę w samochodzie.

Należy podkreślić, że ostatni punkt nie znaczy, że pozostawienie żyjącej istoty w środku zaparkowanego pojazdu jest bezpieczne. Szybkość wzrostu temperatury jest co prawda zmniejszona, ale ciągle pozostaje na względnie wysokim poziomie. Sprawdź to z naszym kalkulatorem rozgrzanego samochodu! Pozostawianie otwartych okien przez długi czas nie jest jedynie niebezpieczne z punktu widzenia temperatury. Niesie to również ze sobą ryzyko potencjalnej kradzieży.

Badania nad niebezpieczeństwem rozgrzanych pojazdów prowadzone są również w Polsce. Studenci z Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej postanowili przeprowadzić doświadczenie Upał w samochodzie, w którym zmierzyli m.in. szybkość nagrzewania się powietrza w czterech różnych samochodach. Eksperymentaliści stwierdzili, że nie tylko rozmiar pojazdu i kolor karoserii mają znaczenie, ale również wielkość przeszkleń. Warto podkreślić, że wyniki ich pracy są porównywalne do tych, które oblicza nasz kalkulator rozgrzanego samochodu. Wydział Środowiska przypomina, że temperatury rzędu 30°C - 35°C są męczące dla kierowcy i zalecają stosowanie klimatyzacji, która poprawia komfort i skupienie, tym samym zwiększając bezpieczeństwo na drodze.

Gdy ludzkie ciało znajduje się pod wpływem wysokich temperatur, jego umiejętność termoregularcji spada i w rezultacie wzrasta jego temperatura. Taki stan nazywamy hipertermią. Ciało absorbuje więcej ciepła, niż jest w stanie rozproszyć i kontrolować. Jest to szczególnie niebezpieczne, gdy temperatura ciała nagle staje się wyższa niż 40°C. Z punktu widzenia medycyny nazywa się to chorobą z przegrzania, która, jeśli pozostanie zignorowana, może doprowadzić do:

• Udaru cieplnego (najbardziej niebezpiecznego);
• Skurczów cieplnych;
• Wysypki cieplnej;
• Omdlenia cieplnego;
• I innych niepożądanych skutków.

Typowe symptomy udaru cieplnego obejmują zawroty i bóle głowy, zmieszanie, senność, napad padaczkowy i zatrzymanie pocenia. Przy leczeniu udaru cieplnego najważniejsze jest szybkie mechaniczne schłodzenie pacjenta i dożylne uzupełnienie płynów. Pacjenci otrzymują również leki rozkurczowe oraz przeciwbólowe. Udar cieplny jest poważnym stanem zagrożenia życia, który może skutkować wieloma innymi powikłaniami, przez co śmiertelność utrzymuje się na poziomie 40%.

Ciężko jest przewidzieć, kiedy pojawi się udar cieplny, ponieważ na prawdopodobieństwo jego wystąpienia składa się wiele czynników takich jak wiek, waga i ogólny stan zdrowia. Niemowlęta i małe dzieci są szczególnie wrażliwe na wysokie temperatury i w konsekwencji na hipertermię. Lekarze z Dziecięcego Szpitalu w Vanderbilt w USA podkreślają, że ciało dziecka może ogrzewać się od trzech do pięciu razy szybciej w porównaniu do ciała dorosłego człowieka, a już przy temperaturze 40°C praca wewnętrznych organów może zostać zatrzymana.

Dlaczego dzieci są bardziej podatne na hipertermię? Jest ku temu wiele powodów. Poniżej wymieliśmy kilka najważniejszych podanych przez serwis UpToDate będący zaufanym doradcą milionów lekarzy na całym świecie:

• Produkcja ciepła - dzieci produkują więcej ciepła metabolicznego na kilogram masy ciała, ponieważ dzieci mają wyższą podstawową przemianę materii niż dorośli.

• Pole powierzchni ciała - młodsze dzieci mają większy stosunek powierzchni ciała do masy, czego następstwem jest zwiększona szybkość absorpcji ciepła w gorącym środowisku.

• Krążenie krwi - dzieci mają mniejszą bezwzględną objętość krwi, która ogranicza efektywność transportu ciepła przez krew z centrum do powierzchni ciała, gdzie ciepło mogłoby zostać rozproszone.

• Produkcja potu - dzieci pocą się wolniej od dorosłych w wyniku niższej szybkości pocenia na gruczoł oraz przez wyższą temperaturę ciała, przy której zaczynają pracować gruczoły.

• Uzupełnianie płynów - dzieci nie mają zazwyczaj potrzeby i możliwości samodzielnego dbania o odpowiednie uzupełnienie płynów podczas wydłużonego wysiłku fizycznego.

• Aklimatyzacja - dzieci wolniej przystosowują się do gorącego środowisko niż dorośli.

Autorzy w artykule naukowym dotyczącym oceny wpływu promieniowania słonecznego na bilans cieplny u dzieci w zamkniętych, gorących pojazdach oszacowali wzrost temperatury ciała małego dziecka wykorzystując pojemność cieplną chłopca ważącego 13.4 kg. Okazało się, że temperatura ciała niemowlaka zamkniętego w samochodzie może zmienić się z prawidłowej temperatury 36.8°C do śmiertelnej 40°C w ciągu zaledwie jednej godziny!

W tym miejscu należy wspomnieć, że w niektórych miejscach na świecie funkcjonuje prawo dobrego Samarytanina lub, jak to nazywamy w Polsce, prawo wyższej konieczności chroniące człowieka działającego w imię obrony życia, m. in. dziecka znajdującego się w środku rozgrzanego samochodu, przed konsekwencjami prawnymi. Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak przypomina, że zgodnie z art. 26 Kodeksu Karnego:

"nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego"

Jednocześnie należy pamiętać o rozsądku przy korzystaniu z prawa wyższej konieczności. Jeśli samochód stoi przed małym sklepem, warto najpierw poszukać właściciela pojazdu. W innym przypadku uzasadnione będzie użycie siły, by wybić okno, pamiętając jednocześnie o bezpieczeństwie swoim i dziecka.

Kalkulator rozgrzanego samochodu opiera się na kilku badaniach naukowych, które zostały przytoczone wcześniej w tym artykule. Pozwala on na oszacowanie zmian temperatury powietrza w samochodzie oraz oczekiwanej temperatury ciała dziecka po określonym czasie. W przypadku wątpliwości dotyczących funkcjonowania kalkulatora, wystarczy postępować zgodnie z poniższą instrukcją:

1. Wpisz temperaturę powietrza na zewnątrz samochodu - nasz kalkulator wykorzystuje model dający poprawne wyniki w zakresie temperatur 20°C - 50°C.
2. Wybierz sposób w jaki ma być obliczona maksymalna temperatura wnętrza samochodu. Określi to kolejne punkty postępowania. Możesz wybrać obliczenia oparte na mocy promieniowania słonecznego lub na stopniu pokrycia nieba przez chmury.

• Jeśli wybierzesz stopień pokrycia nieba - spójrz na niebo i zdecyduj jak dużo widzisz chmur lub bezpośrednio oszacuj stopień pokrycia wpisując odpowiednią wartość procentową w trybie zaawansowanym (advanced mode) (bezchmurnie - 0%, całkowite zachmurzenie - 100%).
• Jeśli wybierzesz promieniowanie słoneczne - wybierz odpowiedni dzień roku i jedno z państw z całego świata. Kalkulator automatycznie obliczy średnią dzienną moc promieniowania słonecznego na podstawie rozważań teoretycznych. W trybie zaawansowanym (advanced mode) istnieje możliwość ręcznego wprowadzenia szerokości geograficznej wymaganej do obliczeń.

3. Określ, czy kolor karoserii samochodu jest jasny czy ciemny oraz czy okna są zamknięte czy częściowo otwarte.

4. To wszystko! Poniżej kalkulatora pojawią się dwa interaktywne wykresy:

• Niebieska linia pokazuje zmianę temperatury powietrza wewnątrz samochodu.
• Żółto-czerwona linia to oszacowanie temperatury ciała 2-letniego chłopca znajdującego się w tym samochodzie.

Każda linia zawiera charakterystyczne punkty szczegółowo opisane zaraz nad wykresem. Obejmują one ostrzeżenia Narodowej Służby Pogodowej USA (NWS) - punkty na niebieskiej linii, oraz konsekwencje zdrowotne wynikające ze zwiększonej temperatury ciała człowieka - punkty na żółto-czerwonej linii.

Psy, koty i wiele innych zwierząt nie potrafi się pocić tak jak ludzie. By obniżyć temperaturę swojego ciała mogą one jedynie dyszeć, co jednak nie przynosi ulgi, gdy są skazane na oddychanie gorącym powietrzem. Ryzyko udaru cieplnego u zwierząt rośnie więc bardzo szybko. Nigdy nie zostawiaj swojego zwierzaka w samochodzie "na minutkę". Co jeśli Twoje sprawy przeciągną się albo zupełnie zapomnisz o swoim podopiecznym? Według znanej międzynarodowej organizacji Ludzie na rzecz Etycznego Traktowania Zwierząt (PETA - People for the Ethical Treatment of Animals) zwierzęta mogą odnieść dotkliwe obrażenia mózgu albo umrzeć w wyniku udaru cieplnego nawet zaledwie w ciągu 15 minut.

W przeciwieństwie do śmierci dzieci, tragedie z udziałem zwierząt są często ignorowane przez media. Jednak i takie sytuacje mają miejsce w Polsce. W Wodzisławie Śląskim para seniorów zamknęła swojego psa w samochodzie mimo 30-stopniowego upału, a sama udała sie do szpitala. Życie czworonoga uratowali strażnicy miejscy, którzy w całości wyciągnęli jedną z szyb samochodu. Natomiast w Rybniku znaleziono ledwo dyszącego pieska zostawionego przez 21-letnią kobietę, która w tym czasie udała się na zakupy do galerii handlowej. Tym razem pomogli funkcjonariusze policji, którzy zdecydowali się rozbić boczną szybę samochodu. Przerażający jest fakt, że właściciele czworonogów często nie są świadomi, że pozostawianie zwierząt w samochodzie choćby na kilka minut zagraża ich życiu.

Należy zapytać, czy również w przypadku zwierząt stosuje się prawo wyższej konieczności. Okazuje się, że tak! Za narażenie życia swojego zwierzaka grozi kara do dwóch lat pozbawienia wolności, która może wzrosnąć do trzech lat więzienia i wysokiej grzywny (nawet do 100 tys. zł) jeśli sąd stwierdzi szczególne okrucieństwo. Radca prawy Paweł Mazur przypomina jednak, by postępować rozsądnie, bo nie każde zamknięte w samochodzie zwierzę znajduje się w stanie zagrożenia zdrowia lub utraty życia. Najlepszym rozwiązaniem będzie powiadomienie straży miejskiej lub policji, a dopiero jeśli zwierzak ma oznaki udaru (płytki oddech i brak reakcji na bodźce zewnętrzne), zdecydować się na rozbicie szyby. By uniknąć ewentualnego odszkodowania za poniesione straty (gdy właściciel zwierzaka nie doceni, że życie jego pupila zostało właśnie uratowane) warto dodatkowo znaleźć świadków lub nagrać całą sytuację telefonem komórkowym, by udowodnić, że działało się w stanie wyższej konieczności.

W czerwcu 2019 roku czwórka znanych polskich youtuberów postanowiła zamknąć się w gorącym samochodzie na godzinę bez dopływu świeżego powietrza by pokazać społeczności jak bezmyślne jest zostawianie zamkniętych w pojeździe zwierząt. Nagranie UWIĘZIENI W ROZGRZANYM AUCIE! z przebiegu całego eksperymentu można znaleźć w serwisie Youtube na kanale KUMATY. Umieszczony w środku samochodu termometr wskazywał w pewnym momencie temperaturę o 30°C wyższą niż ta, która panowała na zewnątrz! Jeśli 30°C to dla Ciebie dużo, wyobraź sobie teraz, że temperatura w zamkniętym pojeździe może wynieść drugie tyle.