Kalkulator szachownicy Punnetta

Dziedziczenie cech – jak to działa? Odpowiedź na to pytanie i wiele innych znajdziesz w kalkulatorze szachownicy Punnetta. To narzędzie jest bardzo przydatne do obliczania współczynnika genotypowego, współczynnika fenotypowego lub jeśli szukasz prostego, gotowego do użycia wykresu cech dominujących i recesywnych. Co więcej, nasz kreator szachownicy Punnetta umożliwia obliczenie prawdopodobieństwa odziedziczenia rzadkiej, recesywnej choroby genetycznej.

Hej, być może szukasz bardziej zaawansowanego kalkulator krzyżówek dwuhybrydowych 🇺🇸 (z 2 cechami i 4 allelami) lub ekstremalnego, gigantycznego kalkulator krzyżówek trihybrydowych 🇺🇸 (szachownica Punnetta z trzema cechami)?

Nasz generator szachownicy Punnetta nauczy cię podstaw genetyki i pokaże ci krok po kroku, jak stworzyć własną szachownicę genetyczną. Zapraszamy!

Stworzenie prostego wykresu genów dla jednej cechy jest niezwykle proste! Musisz pamiętać, że nie wszystkie geny mogą być użyte do utworzenia szachownicy Punnetta. Oto krótka lista zasad, których należy przestrzegać:

• Dane cechy muszą być dziedziczone niezależnie (ich geny nie mogą znajdować się blisko siebie w materiale genetycznym);
• Czynniki zewnętrzne nie mogą wpływać na dziedziczenie genu; oraz
• Dana cecha musi być zdefiniowana wyłącznie przez allele, których użyjemy w kwadracie genetycznym.

✅ Dziedziczenie grupy krwi stanowi dobry przykład cechy, która doskonale nadaje się do wykorzystania w kalkulatorze szachownicy Punnetta.

❌ Wzrost dziecka nie może być przewidziany przy użyciu metody szachownicy Punnetta — istnieje zbyt wiele zmiennych i genów wpływających na tę cechę.

Cechy są dziedziczone przez geny, czyli banki pamięci komórki. Każdy gen ma dwie wersje, zwane allelami. Używamy wielkich liter dla dominujących alleli (A) i małych liter dla recesywnych alleli (a). Allele dominujące są przeważające pod względem mocy — jeśli allel dominujący jest obecny, cecha, którą niesie, będzie zawsze widoczna. Cechy alleli recesywnych będą widoczne tylko wtedy, gdy nie ma alleli dominujących.

Jeśli znasz już swoją grupę krwi... czemu nie sprawdzasz, komu mógłbyś ją oddać? 🩸 Skorzystaj z naszego kalkulatora dawców krwi 🇺🇸.

Załóżmy, że musimy oszacować prawdopodobieństwo odziedziczenia przez dziecko naszego pacjenta choroby genetycznej o nazwie mukowiscydoza.

1. Ustal sposób dziedziczenia.

Autosomalne recesywne. (Oznacza to, że te geny znajdują się na zwykłych chromosomach [1-22], a nie na chromosomach płciowych [X,Y])

2. Zapoznaj się z genetyką rodziców.

W obu rodzinach występują dzieci chore na mukowiscydozę. Oboje rodzice są zdrowi, ale mogą nadal być nosicielami, ponieważ choroba jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny

3. Wypełnij szachownicę Punneta!

W tym konkretnego przypadku potrzebujemy dwóch szachownic.

• A — Zdrowy, dominujący allel
• a — Recesywny allel mukowiscydozy

Pierwsza sytuacja: oboje rodzice są nosicielami.

Występuje 25% prawdopodobieństwo (1/4) na urodzenie dziecka z mukowiscydozą.
Średnio 75% dzieci urodzonych przez tych rodziców będzie zdrowych: przy czym 2/3 będzie nosicielami, a 1/3 nie odziedziczy żadnych alleli mukowiscydozy.
(Procenty stają się zbyt skomplikowane? Sięgnij po Omni kalkulator procentowy).

Druga sytuacja: tylko jedno z rodziców jest nosicielem.

W tej sytuacji 100% dzieci urodzi się zdrowych. 50% z nich odziedziczy jeden nieprawidłowy allel, stając się nosicielami.

Śmiało, przetestuj nasz kalkulator szachownicy Punnetta i wypróbuj wszystkie możliwe opcje!

Fenotyp opisuje wygląd, czyli to, co jest widoczne. Genotyp opisuje ukryte właściwości genetyczne danej cechy.
Jaka jest różnica? Dlaczego ma to znaczenie?
Spójrzmy na poniższą tabelę genetyczną.

Obliczmy teraz współczynniki genotypowe i fenotypowe:

Stosunek genotypowy

• AA : Aa : aa = 1 : 2 : 1

Stosunek fenotypowy:

• A : a = 3 : 1

Mamy tutaj allel a, który jest recesywny. Gdy pojawia się więc z allelem dominującym, przenoszona cecha nie jest widoczna, mimo że allel nadal jest obecny i gotowy do potencjalnego dziedziczenia w przyszłości.

Oto kilka podstawowych definicji, które mogą być kluczowe dla prawidłowego korzystania z kalkulatora genetycznego:

• Homozygotyczny dominujący — Gdy jeden zestaw alleli jednego genu opisuje konkretną cechę. Możemy użyć tej koncepcji, gdy oba te allele są dominujące (AA).

• Homozygotyczny recesywny — Gdy oba opisane allele są recesywne (aa).

• Heterozygotyczny — Oznacza, że jeden allel jest recesywny (a), a drugi dominujący (A).

Podstawowe zasady genetyki zostały stworzone przez Grzegorza Mendla w 1865 roku i powstały dzięki jego prostym eksperymentom przeprowadzonym na grochu ogrodowym. W tamtych czasach ludzkość nie miała żadnych mikroskopów, złożonej technologii naukowej ani nawet najmniejszego pojęcia o genach. Dzięki wnikliwym obserwacjom Mendel był w stanie wyciągnąć wnioski, które są nam przydatne do dziś — nic dziwnego, że nazywany jest ojcem genetyki.

1. Cechy są jednolite (kolor czerwony vs. kolor żółty);
2. Istnieją dwie wersje każdego genu (obecnie nazywane allelami);
3. Istnieją typy alleli, które przeważają nad innymi typami (allele dominujące);
4. Allele są segregowane w sposób losowy;
5. Szansa odziedziczenia któregokolwiek z allelu jest równa; oraz
6. Geny są dziedziczone niezależnie.

Po upływie kilku wieków wiemy już, że Mendel nie we wszystkim miał rację — niektóre geny są dziedziczone razem, gdyż na chromosomie są położone blisko siebie. Co więcej, niektóre geny są współdominujące: dwa różne dominujące allele mogą współistnieć i być równocześnie widoczne w fenotypie. Dziedziczenie grup krwi jest tego doskonałym przykładem, ponieważ dominujące allele A i B współpracują w tworzeniu grupy krwi AB.

Nasz kreator szachownicy Punnetta działa na allelach autosomalnych (chromosomy 1-22), ale może być również używany do innych celów.

Pomyślmy o chorobach sprzężonych z chromosomem X — te zaburzenia są dziedziczone wyłącznie przez żeńską linię rodziny. Każda kobieta ma dwa różne chromosomy X odziedziczone po rodzicach. Jeśli jeden z nich jest wadliwy lub chory, drugi, zdrowy, może przejąć jego funkcję. Każdy mężczyzna jest jednak wyposażony tylko w jeden chromosom X. W ten sposób już jeden nieprawidłowy allel może powodować choroby u mężczyzn, ale nie u kobiet.

Hemofilia jest rzadką chorobą genetyczną sprzężoną z chromosomem X. Chcemy dowiedzieć się, jakie jest prawdopodobieństwo, że dziecko mężczyzny chorego na hemofilię samo też będzie chore lub będzie nosicielem. Jego partnerka jest zdrowa i w nie ma żadnych śladów choroby w jej rodzinie.

• XD — Zdrowy chromosom X;
• Xd — chromosom X z genem hemofilii; oraz
• Y — chromosom Y.

Widzimy wyraźnie, że wszystkie dzieci tego pacjenta będą zdrowe. Jednak wszystkie jego córki będą nosicielkami i mogą przenieść chorobę na następne pokolenie. Wszyscy jego synowie będą całkowicie wolni od choroby.